چشم‌انداز آینده بازار آهن اسفنجی

رضا تربتی

 معاون فروش شرکت آهن و فولاد گل‌گهر

با توجه به راه‌اندازی و بهره‌برداری مگامدول‌های خوزستان و تربت حیدریه و چند واحد 800 هزار تنی دیگر در سال 99 ظرفیت تولید آهن اسفنجی کشور افزایش قابل توجهی می‌یابد اما از طرف دیگر شرکت‌هایی نظیر جهان فولاد سیرجان و غیره به دلیل راه‌اندازی واحد ذوب از مدار فروشندگان اسفنجی خارج می‌شوند. همچنین کمبود قراضه و تفاوت قیمت محسوس آن نسبت به آهن اسفنجی جذابیت زیادی را برای جایگزینی این محصول در کوره‌های القایی و قوس الکتریک ایجاد کرده است. به این مبنا پیش‌بینی می‌کنم در سال‌های 99 به بعد تقاضای آهن اسفنجی نسبت به عرضه آن بیشتر باشد.

وضعیت بازار صادراتی

امیدوارم با استقرار و بهره‌برداری واحدهای فولادسازی و تولید محصولات نهایی میزان صادرات محصولات میانی از قبیل آهن اسفنجی، شمش، بیلت و اسلب به صفر برسد و ارزش افزوده واقعی محصولات معدنی با صادرات محصولات نهایی نصیب کشور شود.

در حال حاضر ظرفیت تولید فولاد کشور حدود 28 میلیون تن و ظرفیت تولید آهن اسفنجی 29 میلیون تن در سال است. ضمن آن‌که برخی کارخانجات نظیر ذوب آهن اصفهان الزاما بایستی بخش مهمی از خوراک ورودی خود را به صورت قراضه تامین کنند. بنابراین برای تنظیم بازار داخل و تعادل عرضه و تقاضا ناگزیر به صادرات هستیم. اما اولویت اصلی و دغدغه ما ابتدا تامین خوراک مورد نیاز واحدهای تولیدی داخل است.

مارکتینگ آهن اسفنجی حدود سه سال است که آغاز شده است عموما واحدهای احیاء مستقیم در جوار واحدهای ذوب و نورد احداث می‌شوند و به صورت Hot charge آهن اسفنجی را مصرف می‌کنند. اتفاقی که در کشور ما رخ داده به دلیل اعمال تحریم‌های آمریکا این است که تامین تجهیزات، قطعات و همین‌طور منابع مالی پروژه‌های فولادسازیFinance) ) به مشکل برخورده است. به همین دلیل واحدهای احیاء مستقیم برای تولید آهن اسفنجی راه‌اندازی شده اما ادامه پروسه برای تکمیل زنجیرهً فولاد به کندی پیش می‌رود.

آهن اسفنجی به عنوان یک محصول میانی هنوز در بازار‌های جهانی ناشناخته است به‌طوری‌که در هیچیک از سایت‌های مرجع فولادی نظیر متال بولتن قیمت‌گذاری نمی‌شود. اما اتفاق خوشایندی که در حال رخ دادن است این است که با تلاش شرکت‌های تولیدکننده ایرانی و هندی که به ترتیب بزرگ‌ترین کشورهای تولیدکننده آهن اسفنجی دنیا هستند بحث بازار سازی آهن اسفنجی به عنوان جایگزین قراضه در حال جا افتادن است و اخیرا مشتریان زیادی از کشورهای مختلف نظیر چین، ترکیه و کشورهای حوزه خلیج فارس و شاخ آفریقا وارد بازار خرید اسفنجی شده‌اند.

شرکت توسعه آهن و فولاد گل‌گهر هم در راستای سیاست‌های دولت محترم برای توسعه‌ی صادرات غیر نفتی صادرات سالانه پانصد هزار تن آهن اسفنجی مازاد بر نیاز داخل را هدف‌گذاری نموده است که به طور تقریبی یکصد میلیون دلار ارز آوری برای کشور به همراه خواهد داشت، تاکید می‌کنم تحقق این هدف منوط به اطمینان از تعادل عرضه و تقاضای داخل است.

نحوه قیمت‌گذاری آهن اسفنجی

برای فروش داخل بر اساس دستور معاون محترم وزیر صنعت و معدن و تجارت قیمت‌ها بر مبنای 50 درصد میانگین فصلی قیمت شمش فولاد خوزستان (سایت کدال) تعیین می‌شود و هیچ تفاوتی بین مشتریان وجود ندارد.

در مورد صادرات نیز بر مبنای عرف بازار و تحلیل کارشناسی که نسبت به تفاوت‌های شیمیایی و فیزیکی آهن اسفنجی و قراضه وجود دارد معادل هشتاد درصد قیمت قراضه (CFR دریای سیاه) قیمت آهن اسفنجی به صورت تحویل FOB بندر عباس تعیین می‌شود.