بهبود زیر ساختهای ریلی، کاهش هزینه های حمل و افزایش صادرات
توسعه صنعت فولاد در کشور با سرعت قابل توجهی در حال حرکت می باشد و در همین راستا لازم است زیرساختها و سیستمها پشتیبانی این صنعت نیز توسعه یابند.
یکی از زیرساختهای اصلی صنعت فولاد سیستم حمل‌ونقل و لجستیک می باشد.
در ابتدا تامین مواد اولیه کارخانجات یکی از مهم‌ترین دغدغه های این صنعت می باشد. پرداختن به این مهم که تامین مواد اولیه، چه میزان، از کدام کارخانه، در چه فاصله و از چه طریقی جابه‌جایی انجام شود، می‌تواند به سود دهی سازمان، مدیریت هزینه‌ها و زمان کمک بزرگی نماید. در صنایع معدنی و فلزی، حمل‌ونقل و لجستیک نقطه پیوند میان حلقه‌های زنجیره تلقی می‌شود. به همین دلیل در کشورهای توسعه یافته سیستم‌های حمل‌ونقل معادن و صنایع معدنی متناسب با نیاز این بخش توسعه پیدا می‌کنند. از آنجا که صنایع معدنی و فلزی در ایران نیز پیشرفت چشمگیری داشته‌اند، برخورداری از سیستم حمل‌ونقل با ظرفیت مناسب حمل بار ضروری به نظر میرسد. به عنوان مثال در زنجیره فولاد منطقه گل گهر، با توجه به اینکه حمل ماده اولیه از محل معادن تا واحدهای فولادسازی فرآیندی با حجم بسیار بالاست، حمل‌ونقل و لجستیک از اهمیت بالایی برخوردار است.
بجز کارخانه هایی که در مجاورت یکدیگر قرار دارند و می توانند با ایجاد پلتفرم نوارنقاله و انتقال مواد بخشی از خوراک اولیه کارخانه ها را تامین نمایند، در میان سیستم‌های مختلف حمل‌ونقلی، جابه‌جایی از طریق خطوط ریلی در صنایع فلزی و معدنی با توجه به قیمت مناسب تر اهمیت ویژه‌ای دارد. در پایان سال ۱۴۰۰ طول کل خطوط اصلی راه آهن کشور ۱۴۲۶۸ کیلومتر است، درحالی که سهم حمل‌ونقل ریلی در صنعت فولاد با ظرفیت ۹۵ میلیون تن مواد خام و محصول برای افق ۱۴۰۴، بایستی مجموعاً حدود ۲۰۲۲ کیلومتر به صورت خط جدید و ۱۲۵۵ کیلومتر به‌صورت خط دوم در شبکه ریلی احداث گردد. صنعت ریلی کشور می‌بایست در 3 سال آینده برای رسیدن به سند چشم‌انداز راه‌آهن رشد سالیانه در حدود ۱۹ درصد داشته باشد؛ این درحالی است که متوسط نرخ رشد احداث خطوط ریلی در سال گذشته بسیار کم بوده است.
سیستم حمل ریلی به سبب ظرفیت بالا و هزینه پایین، مهم‌ترین روش حمل‌ونقل مواد و محصولات بخش معدن محسوب می‌شود. با این حال، ارزیابی‌ها نشان می‌دهد سرعت سیر حمل ریلی در کشور می تواند بهتر از شرایط فعلی باشد. با توجه به سهم حدود ۷۰ درصدی بخش معادن و فلزات از کل حمل‌ونقل ریلی کشور، سرعت سیر فعلی بسیار پایین است. از انجایی که شرکت توسعه آهن و فولاد گل گهر بخشی از محصول خود را صادر می نماید و از آنجاییکه ظرفیت حمل جاده ای محدود بوده و زیر ساختهای جاده ای جوابگوی این حجم از حمل بار را ندارد، همواره شرکت توسعه اهن و فولاد گل گهر در زمانهایی از سال با چالش ارسال و حمل بار به بندرعباس مواجه می شود.
از جمله دغدغه ها و چالشهای حمل بار به بندرعباس می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
- همزمان شدن فروش بار صادراتی شرکتهای منطقه گل گهر در یک بازه زمانی و محدود بودن ظرفیت ناوگان جاده ای
- در صورت وجود واردات مواد غذایی به کشور، رانندگان پس از حمل بار شرکتهای منطقه به اسکله، ترجیحا از ان نقطه بارگیری به سایر شهرهای کشور را در برنامه قرار داده و تا زمان برگشت مجدد به منطقه گل گهر و حمل بار زمان از دست خواهد رفت.
- از انجاییکه ناوگان ریلی محدود می باشد و امکان توقف چند روزه در مسیر را دارد، حمل بار آهن اسفنجی توسط ریل با ریسک بالا خواهد بود و صرفا بایستی از طریق جاده ای حمل گردد. همچنین در سایر محصولات فلزی نیز بدلیل ریسک دموراژ کشتی نیز با این چالش مواجه می باشند
چاره اصلی برون‌رفت از چالشهای کنونی بخش حمل‌ونقل، پوشش دادن و تحقق اهداف پیش‌بینی شده برای توسعه زیرساختهای ریلی کشور است. با توجه به تعدد طرح های توسعه در منطقه گل گهر و در راس آن کارخانه فولادسازی و تولید ورق شرکت توسعه آهن و فولاد گل گهر که بخشی زیادی از این تولید صادر خواهد شد، ایجاد خط ریلی جدید و یا حتی انحصاری برای گل گهر از سیرجان به بندرعباس ضرورت خواهد داشت. البته باید توجه داشت احداث هر کیلومتر راه‌آهن، بسته به شرایط جغرافیایی (زمین کوهستانی یا مسطح) و بستر سازی مورد نیاز، بین یک تا دو میلیون یورو سرمایه‌گذاری نیاز دارد. بهبود و ارتقای بهره‌وری خطوط راه‌آهن (لوکوموتیوها) و واگن های های جدید نیز دیگر راه‌حل بهبود شرایط حمل‌ونقلی کشور است که موجب رشد نسبی سرعت سیر قطارها خواهد شد. و تامین این لوکوموتیوها که صرفا خرید آنها خارجی خواهد بود در برنامه قرار گیرد.
با توجه به اینکه واگن های حمل کنسانتره، گندله، نرمه، اسفنجی و ورق متفاوت می باشند بنظر میرسد به این مهم نیز باید توجه ویژه داشت بعنوان مثال واگنهای حمل اسفنجی متفاوت از واگنهای حمل کنسانتره و نرمه خواهند بود و تعداد انها در کشور کم میباشد.
همچنین با بزرگ شدن شهر سیرجان نیاز است در بخش جاده ای نیز مسیرهای کمربندی و تردد کامیونها به سمت بندرعباس و شهرهای مرکزی و شمالی کشور نیز تعییر کرده که از ترافیک درون شهری کاسته شود.
البته لازم به ذکر است که اولویت اجرای طرح‌های توسعه و ارتقای ظرفیت‌های ریلی کشور، از منظر صنعت، باید به مناطق دارای معادن و کارخانه فولاد و همچنین گلوگاه‌های ترافیکی برای واگن‌ها و لوکوموتیوها (شامل بنادر، تعمیرگاه‌ها و ایستگاه‌ها) اختصاص داشته باشد.
در پایان در خصوص حل مشکل زیرساختی در صنایع معدنی و فلزی نیازمند سرمایه گذاری در بخش ریلی و تصمیم گیری و شجاعت اجرای کار می باشیم که در حال حاضر در منطقه گل گهر مدیران شجاع و تصمیم گیر وجود دارد و انشالاه در خصوص رفع این چالش اقدامات مهمی انجام پذیرد.
